گیمیفیکیشن ! شاید اولین چیزی که با شنیدن این عبارت به ذهن شما برسد، بازی‌های کامپیوتری باشد. اما می‌توان گفت گیمیفیکیشن تقریبا هیچ ربطی به بازی‌های ویدیویی ندارد.
در واقع برخلاف تصور عموم، گیمیفیکیشن یک اصطلاح مربوط به دنیای بازاریابی و تجارت است. امروزه با گسترش مفاهیم و ابزارهای دیجیتال مارکتینگ یا بازاریابی دیجیتالی، سرعت رشد زیادی را در این حوزه شاهد هستیم. به عنوان مثال همین چند سال پیش بود که عموم مردم جامعه با کلمه اینفلوئنسر آشنا شدند و حالا گیمیفیکیشن!
فهرست مطالب
درآمدی بر گیمیفیکیشن
اگر کلمه Gamification را توسط گوگل ترجمه کنید، به شما عبارت “بازی‌گونه سازی” را تحویل می‌دهد. در نگاه اول بعنوان یک ترجمه لغوی شاید منطقی بنظر برسد، به این معنی که فرآیندهایی را شبیه بازی طراحی و اجرا کنیم.
اما مفهوم گیمیفیکیشن کمی فراتر از این‌هاست. با تحقیق و بررسی در منابع اصلی به تعریف جامعی می‌رسیم که فهم و درک آن ساده تر است.
گیمیفیکیشن یعنی استفاده از عناصر طراحی و اصول بازی در فضای غیر از بازی!
gamify.com/what-is-gamification
و به عنوان یک تعریف کتابی و رسمی “مجموعه فعالیت‌ها و فرآیندهایی که با استفاده از عناصر بازی منجر به حل مسئله می‌شوند”
در نهایت می‌توان بهترین برگردان فارسی گیمیفیکیشن را “بازی سازی” دانست. چرا که در تمام مراحل استفاده از گیمیفیکیشن سعی می‌کنیم یک بازی طراحی کنیم تا با آن مخاطبان مان را به سوی هدفی مشخص سوق دهیم. مثلا مدارس ما سالهاست که بازی “امتیاز و جایزه” را با هدف ایجاد رقابت بین دانش‌آموزان اجرا می‌کنند.
اگر یادتان باشد در مقطع ابتدایی معلمین ما سعی می‌کردند مفاهیمی مثل جمع یا ضرب را با استفاده از بازی‌های مختلف به ما آموزش دهند. در واقع آنها داشتند از مفهوم گیمیفیکیشن استفاده می‌کردند بدون اینکه حتی اسمش را شنیده باشند! پس مفهوم گیمیفیکیشن برخلاف نامش عجیب و غریب نیست و تابحال کاربردهای فراوانی در زندگی ما داشته است.
تاریخچه گیمیفیکیشن
کلمه گیمیفیکیشن اولین بار توسط Nik Pelling برنامه نویس انگلیسی به کاربر برده شد. سال‌ها بعد یعنی در حدود سال 2011 این عبارت به عنوان یک تخصص و مفهوم کاملا مستقل، جایگاه خود را در مفاهیم بازاریابی و تجارت پیدا کرد. اما اکنون مفهوم بازی‌سازی چیزی فراتر از این‌هاست و در تمام زمینه‌ها مثل پزشکی، تجارت، گردشگری، آموزش و … راه پیدا کرده است. در حال حاضر روزانه صدها کتاب، مجله، وبسایت و سخنرانی به این موضوع هیجان انگیز می‌پردازند و به رشد سریعتر آن کمک می‌کنند.
چرا گیمیفیکیشن؟
بدون مقدمه برای اینکه بدانیم چرا گیمیفیکیشن موثر است و چطور می‌تواند به ما کمک کند، توجه شما را به این عبارت جلب می‌کنم.
ایجاد انگیزه را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد: وجود اختیار ،ارزش و شایستگی در انجام کار.
Scientificamerican.com
کمی گیج کننده بود اما با توضیحاتی که در ادامه داده می‌شود متوجه ارتباط آن با بازی سازی خواهید شد. بازی “امتیاز و جایزه” را که در مدارس اجرا می‌شد به یاد بیاورید. در این بازی هر یک از دانش آموزان مختار بودند که در آن شرکت کنند یا نه، در واقع الزامی نبود که همه شاگرد اول باشند و هر کس به انتخاب خود می‌توانست بیشتر درس بخواند، نمرات بالاتری کسب کند و جایزه ببرد. در گام دوم حضور در این جریان باعث می‌شد که برای فرد ارزش خلق شود. همه ما می‌دانستیم که اگر نمرات بهتری بگیریم جایگاه بهتری نسبت به دوستان مان داریم یا لااقل اینطور تعریف شده بود (البته که کاملا اشتباه بود!). در نهایت شایستگی حاکم بود و فردی که بیشترین نمرات را می‌گرفت از سوی مدرسه جایزه دریافت می‌کرد.
در حقیقت با ابزار اختیار، ارزش و شایستگی فرآیندی طراحی شده بود که در دانش آموزان ایجاد انگیزه کند. در نهایت آنها را به انجام عملی که مدنظر سیستم آموزشی بود سوق دهد. اگر به فرآیند بازی سازی دقیق‌تر نگاه کنیم می‌بینیم که این سه فاکتور جزء جدایی ناپذیر آن هستند و در همه نمونه‌ها و کمپین‌های گیمیفیکیشن حضور دارند.
بنابراین یکی از مهمترین دلایلی که بازی سازی واقعا جواب می‌دهد، ایجاد انگیزه برای مخاطبان جهت تعامل بیشتر است.
گیمیفیکیشن در کسب و کارها
همانطور که مشخص شد، بازی‌سازی یا گیمیفیکیشن ابزاری است که به وسیله آن می‌توانیم با ایجاد انگیزه در افراد، آنها را به سمت اهداف موردنظر سوق دهیم.
بازی‌سازی چه تاثیری می‌تواند روی کسب و کار شما بگذارد؟ برای پاسخ به این سوال بهتر است نگاهی به آمار زیر بیاندازیم:
- طبق یک نظرسنجی، 78% از افراد تمایل بیشتری برای انتخاب محصولات/خدمات برندی دارند که از بازی‌سازی برای معرفی یا فروش محصولات/خدمات خود استفاده می‌کند.
- همچنین 85% افراد با بازی‌های طراحی شده توسط برندها تعامل برقرار می‌کنند.
کاملا مشخص است! مردم دوستدارند بازی کنند و از آن لذت می‌برند. کافی است این آمار را با میزان بازدید یک بنر بزرگ در وسط شهر مقایسه کنید. البته نیازی به آمار نیست. خودتان به عنوان یک شهروند کدام روش بازاریابی برایتان جذاب‌تر است؟ تمام شد و رفت!
علاوه بر این‌ها گیمیفیکیشن کمک می‌کند تا برند شما بسیار متفاوت‌تر از رقبا به چشم بیاید. در حال حاضر برندهای معدودی از بازی‌سازی استفاده می‌کنند. بنابراین کمی خلاقیت و بکارگیری روش‌های نوین می‌تواند برند شما را به سرعت رشد دهد.
پیاده سازی گیمیفیکیشن
بازی‌های جذاب بشدت تعامل برانگیزند! به این معنی که اگر بتوانید یک بازی مهیج طراحی کنید، احتمال اینکه به هدف خود برسید بسیار بالاست. اما انجام این کار نیاز به تخصص دارد و معمولا دیجیتال مارکترهای حرفه‌ای به این مفاهیم تسلط دارند. البته بارها تجربه شده که همه حرفه‌ها به مرور دسته بندی می‌شوند و هر تخصص تقاضای جداگانه‌ای پیدا می‌کند. بنابراین خیلی دور نیست که در آگهی‌های استخدامی این جمله را ببینیم: به یک گیمیفیکیشنیست باتجربه نیاز داریم!
اما اگر به عنوان یک کسب و کار و در ابعاد کوچک می‌خواهید از این روش بازاریابی استفاده کنید، بد نیست نکات زیر را موردتوجه قرار دهید:
- از ایجاد این بازی چه هدفی دارید؟ می‌خواهید Brand Awareness (افزایش آگاهی از برند) ایجاد کنید یا اینکه کمپین فروش راه بیندازید.
- چقدر با انگیزاننده‌ها آشنایی دارید؟ برای اینکه بازی شما مورد استقبال قرار گیرد لازم است که انگیزه‌ای در افراد ایجاد کنید.
- باید سعی کنید رفتار مخاطب را حدس بزنید تا در طراحی بازی بتوانید او را غافلگیر کنید!
- حس خوب در افراد ایجاد کنید! جدا از اینکه چه پاداشی برای اتمام بازی در نظر گرفتید (مثلا تخفیف برای خرید محصولات)، سعی کنید با یک جمله احساسی یا یک هدیه کوچک کار را تمام کنید.
نمونه‌های گیمیفیکیشن
ارتش آمریکا!
شاید غیرقابل باور باشد اما آمریکا برای علاقمندسازی افراد به جذب در ارتش، یک بازی طراحی کرده است تا افراد بتوانند در این بازی مهارت‌های خود را بسنجند! این بازی آنلاین با نام americasarmy یک سیستم امتیازدهی جذاب دارد که دقیقا مطابق با سیستم ترفیع در ارتش واقعی آمریکاست. حتی مدال‌های بازی نیز دقیقا مطابق نمونه واقعی آن طراحی شده‌اند. درست است که این تنها یک بازی کامپیوتری بوده و تمام اتفاقات درون بازی، غیرواقعی است، اما از دید بازاریابی باعث شد تا تقاضای قابل توجهی برای استخدام در ارتش آمریکا ایجاد شود.
چوب شور M&M!
کمپانی تولید مواد خوراکی M&M در سال 2013 یک کمپین بازی‌سازی با هدف بازاریابی اجرا کرد که بسیار موفق بود. با طراحی بازی ساده‌ای با نام چوب شور چشم جاسوسی! از دلایل موفقیت این بازی جذاب، قیمت پایین و سادگی آن بود که باعث شد برای علاقمندان این برند خاطره‌انگیز باشد. بازی چوب شور باعث شد تا کمپانی M&M برای مدتی فضای مجازی را به تخسیر درآورد و صفحه فیس‌بوک آنها پذیرای 25000 لایک، 10000 کامنت و 6000 شِیر جدید شد.
بازی‌سازی Autodesk
شرکت معروف Autodesk را احتمالا همه می‌شناسید. این کمپانی برای معرفی نرم افزار 3DMax تصمیم گرفت تا نسخه آزمایشی آن را شبیه یک بازی طراحی کند. هدف از اجرای این کار تشویق کاربران به استفاده از نسخه آزمایشی و افزایش احتمال خرید نسخه اصلی بود. در این بازی کاربران ماموریت‌های از پیش تعیین شده را انجام می‌دادند و بسته به امتیاز دریافتی و رتبه آنها در مقایسه با افراد دیگر می‌توانستند کد تخفیف برای خرید محصول اصلی را دریافت کنند. این کمپین منجر شد تا 40% افراد بیشتری نسخه آزمایشی را دریافت کنند و در نهایت فروش نسخه اصلی 10% افزایش یافت.
نتیجه گیری
گیمیفیکیشن یا بازی‌سازی از مفاهیمی است که در کشور ما هنوز بطور گسترده به آن پرداخته نشده و تنها برندهای معدودی در حال استفاده از آن هستند. پس اگر کسب و کاری دارید و می‌خواهید به سرعت پیشرفت کنید از این فرصت طلایی استفاده کنید و در ابتدا با تحقیق بیشتر در موضوع بازی‌سازی و سپس ارتباط با متخصصان این حوزه خلاقیت خود را به مخاطبان نشان دهید و از رقبا پیشی بگیرید.